Νερά με καρκινογόνα νιτρικά στη Μακεδονία

Νερά με καρκινογόνα νιτρικά στη Μακεδονία

15.06.08

0diggsdigg Πηγή: Το Βήμα * Χωματερές, σφαγεία, κτηνοτροφικές μονάδες, ελαιοτριβεία, βιομηχανίες και μεταλλεία ρυπαίνουν τα πλούσια υδάτινα αποθέματα της Βόρειας Ελλάδας Ερευνα του ΙΓΜΕ αποκαλύπτει ότι η ρύπανση επιβαρύνει ως και το 10% των υδροφόρων συστημάτων ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ Νιτρικά και υπολείμματα φυτοφαρμάκων εξαιτίας της εντατικής γεωργίας, βαρέα μέταλλα και επικίνδυνα απόβλητα από τις βιομηχανικές δραστηριότητες και προβλήματα από την υπεράντληση έχουν καταγράψει μεταξύ άλλων οι ερευνητές του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) στα υπόγεια ύδατα της Κεντρικής Μακεδονίας. Υπολογίζεται ότι η ρύπανση επιβαρύνει ως και το 10% των υδροφόρων συστημάτων της περιοχής. Επιπλέον, την τελευταία εικοσαετία η παροχή του Αξιού και του Στρυμόνα παρουσίασε δραματική μείωση, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, λόγω και της υπερεκμετάλλευσης των υδάτων τους από τις γειτονικές χώρες. Οι ανεξέλεγκτες βιομηχανικές και γεωργικές δραστηριότητες «εμπλουτίζουν» υπόγεια ύδατα της Κεντρικής Μακεδονίας με επιβλαβείς, συχνά επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, ουσίες. Χωματερές, σφαγεία και κτηνοτροφικές μονάδες, ελαιοτριβεία, βιομηχανίες και μεταλλεία ρυπαίνουν τα πλούσια υδάτινα αποθέματα της Βόρειας Ελλάδας. Σύμφωνα με τον υδρογεωλόγο του ΙΓΜΕ κ. Ν. Βεράνη, οι υδρογεωλογικές λεκάνες της Κεντρικής Μακεδονίας συνιστούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων υδατικά συστήματα με πλούσιο υπόγειο υδατικό δυναμικό. Αυτές οι ποσότητες υδάτων μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της κατανάλωσης και έχουν τεράστιο οικονομικό ενδιαφέρον για την εθνική οικονομία. «Απαιτούνται όμως έργα υποδομής για τη βελτίωση της διαχείρισης των υπόγειων νερών» σημειώνει. Οπως προκύπτει ωστόσο από χάρτες του ΙΓΜΕ, οι οποίοι παρουσιάστηκαν προ ημερών σε ημερίδα του Ecocity με τίτλο «Ρύπανση των υδάτινων πόρων», σε πολλές περιοχές η ποιότητα των υδάτων υποβαθμίζεται, καθώς εντοπίζονται νιτρικά (ΝΟ3) σε αυξημένες συγκεντρώσεις, με περιεκτικότητα ως και 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Σε ορισμένα σημεία μάλιστα τα νιτρικά υπερβαίνουν την ανώτατη επιτρεπτή τιμή για το πόσιμο νερό και φθάνουν σε συγκεντρώσεις τα 70-170 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. «Γενικά παρατηρείται διαχρονική αύξηση των νιτρικών στα υπόγεια νερά» σημειώνει ο κ. Βεράνης. Τα νιτρικά περιέχονται στα αζωτούχα λιπάσματα, διαλύονται εύκολα στο νερό και όταν ξεπερνούν τα 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο στα πόσιμα ύδατα καθίστανται εξαιρετικά επικίνδυνα, καθώς παρεμποδίζουν τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα, ειδικά σε μικρά παιδιά (μεθαιμοσφαιριναιμία ή κυάνωση των βρεφών). Ενοχοποιούνται και για καρκινογόνο δράση. Η επεξεργασία του νερού για την απομάκρυνση των νιτρικών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και πολύπλοκη. Εκτός από τη νιτρορρύπανση, η υπεράντληση των υδάτων σε περιοχές που υφίστανται εδώ και δεκαετίες έντονη γεωργική εκμετάλλευση έχει υποβαθμίσει την ποιότητα των νερών και έχει διαταράξει την ισορροπία γλυκού - αλμυρού νερού εξαιτίας της διείσδυσης του θαλάσσιου μετώπου. Την ενεργή υφαλμύρωση καταδεικνύουν τα ιόντα χλωρίου που εντοπίστηκαν σε παράκτιες περιοχές (Κασσάνδρα, Δυτ. Χαλκιδική, Αν. Θεσσαλονίκη, στο δέλτα του ποταμού Αξιού, Κορινός Πιερίας). Μικρότερης σημασίας αύξηση των χλωροϊόντων στα υπόγεια νερά παρατηρείται και σε περιοχές που επηρεάζονται από τη διείσδυση γεωθερμικών νερών. Η αύξηση αυτή όμως αποτελεί και ένδειξη σοβαρής βιομηχανικής ρύπανσης των υδάτινων αποδεκτών, όπως από τα βαφεία στην υπολεκάνη της λίμνης Κορώνειας. Συνολικά οι ερευνητές του ΙΓΜΕ κατέγραψαν περίπου 30 κατηγορίες εστιών ρύπανσης. Οι σοβαρότερες από όσες καταγράφηκαν αφορούν την απόθεση αστικών ή βιομηχανικών αποβλήτων, την αποθήκευση επικίνδυνων υλικών, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τις βιομηχανικές δραστηριότητες, τις μονάδες παραγωγής ασφάλτου, τις εγκαταλειμμένες γεωτρήσεις κ.ά. Ακόμη, οριοθετήθηκαν περιοχές με σχετικά αυξημένες τιμές σε τοξικά στοιχεία και βαρέα μέταλλα, όπως βόριο, φθόριο, σίδηρος, μαγγάνιο. Εντοπίστηκαν και σημεία με αυξημένες τιμές αρσενικού (μεγαλύτερες από 10 μικρογραμμάρια ανά λίτρο). Η πλέον σημαντική επιβάρυνση διαπιστώθηκε στον Δήμο Ν. Τρίγλιας. Η παρουσία του αρσενικού στα υπόγεια νερά αποδίδεται σε γηγενή αίτια. Πιστεύεται ότι οφείλεται σε επαφή των υπόγειων υδάτων με γεωθερμικά νερά, όπως συμβαίνει στον Νομό Χαλκιδικής (Ν. Τρίγλια-Πετράλωνα, Αγ. Παρασκευή), στον Νομό Σερρών (Θερμά Νιγρίτας, περιοχή λίμνης Κερκίνης, Αγκιστρο) και στον Νομό Πέλλας (περιοχή Λουτράκι). Μπορεί όμως να προέρχεται και από θειούχα μεταλλεύματα, όπως στις περιοχές της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής και στο Σκρα Κιλκίς. Αρσενικό εντοπίζεται επίσης στον Δήμο Χαλάστρας Θεσσαλονίκης, στο Πλατύ Ημαθίας, στον Δήμο Πολυκάστρου Κιλκίς και σε λιγότερο βαθμό σε περιοχές του Νομού Πιερίας. Η ρύπανση στις περιοχές αυτές οφείλεται σε αποσύνθεση των οξειδίων του σιδήρου σε υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες που περιέχουν οργανικά ιζήματα (παλαιοί υγροβιότοποι). Πάντως, ακόμη και αν τα προβλήματα στην ποιότητα των υδάτων οφείλονται σε γηγενή αίτια και όχι στην ανθρωπογενή δραστηριότητα, οι εταιρείες ύδρευσης οφείλουν να παρακολουθούν συστηματικά την ποιότητα των υπόγειων νερών που πιθανώς αντλούνται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών της ευρύτερης περιοχής, δεδομένου ότι η υπέρβαση ορισμένων τιμών καθιστούν τα νερά επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Οπως καταγγέλλουν στελέχη του ΙΓΜΕ, η παρακολούθηση των υδάτων όσον αφορά τα ιχνοστοιχεία είναι ελλιπής. Στο υπόγειο νερό περιοχών της Σιθωνίας, στην οροσειρά Χολομώντα, στην περιοχή Κρούσια-Κερδύλια και στις λεκάνες Στρυμόνα, Αξιού, Λουδία οι ερευνητές του ΙΓΜΕ εντόπισαν σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις σε σίδηρο και μαγγάνιο. Οσον αφορά τον σίδηρο και το μαγγάνιο, παρ' όλο που δεν κατατάσσονται στα τοξικά στοιχεία, έχουν θεσμοθετηθεί ανώτερα επιτρεπτά όρια για το πόσιμο νερό (200 μικρογραμμάρια ανά λίτρο σιδήρου και 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο μαγγανίου) επειδή δημιουργούν αισθητικά προβλήματα ή προσδίδουν μεταλλική γεύση στο νερό, φράζουν τις σωληνώσεις σε ηλεκτρικές συσκευές. Ωστόσο το μαγγάνιο, με δεδομένο ότι δεσμεύει ποσοστά του χλωρίου κατά τη χλωρίωση, ενδεχομένως προκαλεί προβλήματα κατά την απολύμανση του νερού. Δεν γίνονται μετρήσεις Η συστηματική υδρογεωλογική έρευνα του ΙΓΜΕ στην Κεντρική Μακεδονία εστιάζεται στις λεκάνες Αξιού, Στρυμόνα, Γαλλικού, Μυγδονίας, Αλμωπίας, Λουδία, Αλιάκμονα και στις λεκάνες των νομών Πιερίας και Χαλκιδικής. Τους τελευταίους οκτώ μήνες όμως ούτε εκεί ούτε πουθενά αλλού στην ελληνική ύπαιθρο πραγματοποιούνται μετρήσεις από το ΙΓΜΕ, σύμφωνα με τις καταγγελίες του Συνδικάτου Εργαζομένων ΙΓΜΕ, γεγονός που συνδέεται με την καθυστέρηση της έναρξης των ερευνητικών προγραμμάτων και με την εξέλιξη των χρηματοδοτήσεων. Το Συνδικάτο έχει επανειλημμένως θέσει τα προβλήματα στο εποπτεύον υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ), το οποίο δηλώνει αναρμόδιο, αφού από το 2003 η διαχείριση των υδατικών πόρων ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Οσο για το ΥΠΕΧΩΔΕ, αρνείται να συνδράμει στην υλοποίηση του ερευνητικού προγράμματος του ΙΓΜΕ, αφού εντάσσεται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΥΠΑΝ.