Δεύτεροι μετά τις ΗΠΑ στη σπατάλη νερού

Την ίδια ώρα που πολλοί στον πλανήτη προβλέπουν (και φοβούνται) ότι τις προσεχείς δεκαετίες θα γίνονται πόλεμοι για το νερό και για την κυριαρχία στα υδάτινα αποθέματα, την ίδια ώρα εξαντλούμε τους υδάτινους πόρους της γης με το γιγάντιο «καλαμάκι» της υπερκατανάλωσης. Μάλιστα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού στην Ελλάδα είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο (λίγο πίσω από την υπερδύναμη της κατανάλωσης, τις ΗΠΑ!) και είναι σχεδόν διπλάσια από το μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχεδόν 2.400 κυβικά μέτρα νερό τον χρόνο αναλογούν σε κάθε κάτοικο της Ελλάδας (σ.σ.: προσοχή, σε αυτόν τον αριθμό συνυπολογίζεται η κατανάλωση από κάθε δυνατή χρήση και σπατάλη νερού), όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 1.240 κ.μ. ετησίως. Αυτό προκύπτει από μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο του Τβέντε στην Ολλανδία, σε συνεργασία με υπηρεσίες του ΟΗΕ. Στη μελέτη υπολογίζεται και συγκρίνεται το λεγόμενο «αποτύπωμα νερού» (water footprint) κάθε κράτους.

Αλλά, τι είναι αυτό το... αποτύπωμα; Εως πριν από μερικά χρόνια γνωρίζαμε ότι κάθε άνθρωπος αφήνει τα δακτυλικά του αποτυπώματα στα αντικείμενα που αγγίζει. Αργότερα, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα αφήνει το αποτύπωμά της -μερικές φορές ανεξίτηλο- πάνω στον πλανήτη. Ετσι, στις αρχές της δεκαετίας του '90 εισήχθη ο όρος του «οικολογικού αποτυπώματος», το οποίο εκφράζει την έκταση γης που χρειάζεται μια δραστηριότητα όσον αφορά τη χρήση (και ενίοτε τη σπατάλη) πρώτων υλών, ενέργειας κ.λπ. Καθώς η αχαλίνωτη οικονομική μεγέθυνση όξυνε τα περιβαλλοντικά προβλήματα, το οικολογικό αποτύπωμα έγινε ένα μέτρο της αναγκαίας οικονομίας στην κατανάλωση ενέργειας, στη μείωση των εκπομπών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου και στη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές και πρακτικές.

Σήμερα, σε μια περίοδο που η ανησυχία για την επάρκεια νερού μεγαλώνει (ειδικά καθώς φαίνεται ότι οι κλιματικές αλλαγές διαταράσσουν τον υδρολογικό κύκλο και την ευεργετική επίδραση της βροχής) έρχεται στο προσκήνιο το «αποτύπωμα νερού», το οποίο εκφράζει το «πραγματικό νερό» που χρησιμοποιείται, όχι μόνο άμεσα (πόση, καθαριότητα κ.λπ.), αλλά και έμμεσα μέσω όλων των προϊόντων που καταναλώνονται. Το «αποτύπωμα νερού», το οποίο άρχισε να χρησιμοποιείται ως όρος από το 2002, μπορεί να εκφραστεί σε επίπεδο ατομικής κατανάλωσης, σε επίπεδο ενός προϊόντος, ακόμα και ενός κράτους.

Ηδη το Πανεπιστήμιο του Τβέντε έχει μελετήσει το «αποτύπωμα νερού» διαφόρων προϊόντων, παραγωγικών κύκλων και ολόκληρων κρατών, με βάση τα στατιστικά δεδομένα από τις οικονομικές τους δραστηριότητες. Το καινοτόμο στοιχείο αυτών των μελετών είναι ότι δεν υπολογίζει μόνο τη χρήση των υδάτων της συγκεκριμένης χώρας, αλλά και τις πραγματικές ποσότητες νερού που καταναλώνει η συγκεκριμένη χώρα, ακόμα και εκείνες που ξοδεύτηκαν στο εξωτερικό για να δημιουργηθούν τα εμπορεύματα που εισάγονται και καταναλώνονται. Δηλαδή, η ποσότητα νερού που χρειάστηκε για την παραγωγή στην Αργεντινή ενός φορτίου βοδινού κρέατος, το οποίο εξήχθη και καταναλώθηκε στις ΗΠΑ υπολογίζεται στον «λογαριασμό» της Ουάσιγκτον. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες (όπως Ιταλία, Γερμανία, Βρετανία και Ολλανδία) το 50-80% του «αποτυπώματος νερού» οφείλεται στις εισαγωγές. Δηλαδή, οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης «στεγνώνουν» τους υδατικούς πόρους του πλανήτη.

Γενικά, στον παγκόσμιο χάρτη του αποτυπώματος νερού παρατηρείται μια εικόνα παρόμοια με τον χάρτη για τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου, που δείχνει ότι η υψηλή κατανάλωση νερού συμβαδίζει με τη ζήτηση ενέργειας, απότοκο ενός μοντέλου ενεργοβόρου και υδροβόρου. Ετσι, οι ΗΠΑ, οι χώρες της Ευρώπης και η Ρωσία είναι στην πρώτη γραμμή της χρήσης νερού. Αυτό που διαφέρει -και προκαλεί εντύπωση- είναι η πολύ αυξημένη καταγραφή των μεσογειακών χωρών (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), γεγονός που οφείλεται στον ιδιαίτερα υδροβόρο γεωργικό τομέα, τις κλιματικές συνθήκες και την υψηλή σχετικά κατανάλωση.

Το μεγαλύτερο αποτύπωμα νερού ανά άτομο ανήκει στις ΗΠΑ με 2.480 κ.μ. τον χρόνο. Δεν προξενεί εντύπωση, καθώς οι ΗΠΑ είναι η βασική δύναμη της παγκόσμιας κατανάλωσης, τόσο στα βιομηχανικά αγαθά (το 1/3 του αποτυπώματος προέρχεται από εκεί), όσο και στη διατροφή με κρέας. Στη χώρα του χάμπουργκερ η κατανάλωση κρέατος είναι 120 κιλά ανά άτομο τον χρόνο, το τριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Υψηλό αποτύπωμα νερού εμφανίζουν και ορισμένες χώρες της Αφρικής, όπου λόγω των συνθηκών ξηρασίας είναι τελείως απαραίτητη η χρήση αρκετού νερού για την επιβίωση.

Συνολικά, τέσσερις βασικούς παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν το ύψος του αποτυπώματος νερού ξεχωρίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τβέντε ArjeY. Hoekstra, από τους βασικούς συντάκτες της μελέτης: «Καταρχήν, μετρά το μέγεθος της κατανάλωσης. Υστερα είναι η ποιότητα και η σύνθεση της κατανάλωσης. Για παράδειγμα, μία χώρα που διατρέφεται με πολύ κρέας ξοδεύει περισσότερο νερό. Τρίτο, επιδρούν οι κλιματικές συνθήκες, αν απαιτείται μεγάλη άρδευση για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Τέταρτο, η δαπάνη νερού έχει να κάνει και με τον τρόπο παραγωγής στον αγροτικό τομέα, δηλαδή το πόσο αποτελεσματικός είναι».

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για το υδατικό αποτύπωμα της Ελλάδας. Σύμφωνα με τους ερευνητές του πανεπιστημίου Τβέντε της Ολλανδίας, το νερό που καταναλώνεται πραγματικά στην Ελλάδα είναι 25,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (Gm3) το χρόνο. Απ' αυτά μόλις τα 0,83 Gm3 χρησιμοποιούνται στον οικιακό τομέα. Στην αγροτική οικονομία για την παραγωγή προϊόντων για την εσωτερική αγορά χρειάζονται 14,8 Gm3, ενώ για βιομηχανικά προϊόντα αντίστοιχα 0,775 Gm3. Τα αγροτικά προϊόντα που εισάγονται έχουν χρειασθεί 7,18 Gm3 νερού, ενώ τα εισαγόμενα βιομηχανικά αγαθά 1,62 Gm3. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι το πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η πιο αποτελεσματική χρήση νερού στον αγροτικό τομέα. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί, όσο είναι δυνατόν, η σπατάλη νερού; «Πρέπει να αποσυνδεθεί η έννοια της οικονομικής ανάπτυξης από την αυξημένη κατανάλωση υδάτων. Με την προσπάθεια εξοικονόμησης νερού και με τη βελτίωση των πρακτικών, κυρίως στην αγροτική οικονομία, αλλά και στη βιομηχανία», λένε οι επιστήμονες. Ισως έτσι γίνει πιο «ελαφρύ» το υδατικό αποτύπωμά μας...

Κατανάλωση νερού (κάντε κλικ για να δείτε μια μεγαλύτερη εικόνα	Αποτύπωμα νερού (κάντε κλικ για να δείτε μια μεγαλύτερη εικόνα)

Χάνεται το 70% στο δρόμο

Τουλάχιστον το 60-70% του νερού που αντλείται στην Ελλάδα από πηγές, λίμνες και ποτάμια για να καλύψει τις ανάγκες μας χάνεται... κάπου στη διαδρομή, χωρίς να φθάσει ποτέ στον στόχο του.

Η μεγαλύτερη σπατάλη νερού γίνεται φυσικά στη γεωργία, λόγω έλλειψης κλειστών δικτύων και των κακών γεωργικών πρακτικών. Ωστόσο, οι απώλειες νερού στις πόλεις δεν είναι αμελητέες, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα εκτός της Αττικής, καθώς ξεπερνούν το 30-40%.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 86% του νερού που καταναλώνεται σήμερα στην Ελλάδα αφορά την άρδευση, το 11% την ύδρευση, το 2% τις ανάγκες της βιομηχανίας και το 1% της παραγωγής ενέργειας. «Από το 86% που καταναλώνεται για τις ανάγκες της γεωργίας, το 60-80% –ανάλογα με την περιοχή– χάνεται οριστικά από τον υδρολογικό κύκλο», εξηγεί στην «Κ» η πρόεδρος του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, κ. Μαρία Μιμίκου. «Το νερό αυτό είτε εξατμίζεται, είτε χάνεται λόγω κακών πρακτικών (λ.χ. πότισμα το μεσημέρι) ή κακού τρόπου άρδευσης.

Επιπλέον, μέρος του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση επιστρέφει στον υδροφόρο ορίζοντα ρυπασμένο από λιπάσματα και φυτοφάρμακα».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το κύριο πρόβλημα της χρήσης του νερού στη γεωργία αφορά την αποδοτικότητά του. «Το ποσοστό του νερού που διατίθεται για τη γεωργία δεν αντιστοιχεί σε αναλόγως πλούσια παραγωγή, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά», λέει η κ. Μιμίκου. «Αρα καταρχήν πρέπει να μειωθεί η ποσότητα του νερού που προορίζεται για καλλιέργειες, ώστε να φθάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι 40-60%. Η Πορτογαλία και η Ισπανία διέθεταν ανάλογες ποσότητες νερού στη γεωργία και τώρα τις έχουν μειώσει, αλλάζοντας την υδατική πολιτική τους, αλλά και επιλέγοντας νέες καλλιέργειες».

50 λίτρα για κάθε άτομο

Αν όλοι οι άνθρωποι καταναλώνουν 145 - 550 λίτρα νερό τη μέρα (όπως συμβαίνει στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης), δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε μακροχρόνια (εμείς και τα οικοσυστήματα) τις ανάγκες μας σε νερό, με δεδομένο μάλιστα ότι μας «αντιστοιχεί» μια επιπλέον κατανάλωση νερού από τα τρόφιμα, την ενέργεια, τα βιομηχανικά και άλλα προϊόντα που καταναλώνουμε. Η κλιματική αλλαγή ήδη περιορίζει τα διαθέσιμα για τις κοινωνίες και τα οικοσυστήματα υδατικά αποθέματα, ενώ η υπεράντληση και η ρύπανση οξύνουν το πρόβλημα. Σύμφωνα με τον Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον οι πραγματικές ανάγκες ενός ανθρώπου με υψηλή ποιότητα ζωής απαιτεί 50 λίτρα την ημέρα νερό, από το οποίο ελάχιστη ποσότητα πρέπει να έχει ποιότητα ποσίμου. Μια νέα πολιτική και μια νέα κουλτούρα για το νερό σε επίπεδο κρατών, εταιρειών ύδρευσης, βιομηχανιών, αγροτών και πολιτών είναι απαραίτητες ώστε να ζούμε όλοι καλύτερα σπαταλώντας λιγότερο νερό (αλλά και φυσικούς πόρους και ενέργεια). Μετά τον περιορισμό της σπατάλης, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση νερού έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο, μια και ως γνωστόν περίπου 40% του νερού που καταναλώνουμε θα μπορούσε να προέρχεται από την ανακύκλωση «γκρίζων νερών» επιτόπου ή/και από την αξιοποίηση - ανακύκλωση του επεξεργασμένου νερού των λυμάτων μέσα από διπλά κεντρικά δίκτυα διανομής νερού, όπως κάνουν ήδη πολλές πόλεις στον κόσμο. Γιατί θα πρέπει να φέρνουμε νερό από τον Εύηνο και αφού το καθαρίσουμε ώστε να γίνει πόσιμο, να το ρίχνουμε στο καζανάκι, να πλένουμε με αυτό την αυλή ή να το χρησιμοποιούμε στις οικοδομές;

Πηγή: Καθημερινή 01-06-2008 

Δείτε αυτό και προσαρμόστε το

Μία ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα για το νερό από την Κύπρο

Ενδιαφέροντες σύνδεσμοι από την Στέλλα Παπακωνσταντίνου

http://www.perivallon21.gr/

http://www.kpe.gr/index.php?option=com_weblinks&catid=84&Itemid=111

http://www.perivallontologoi.gr/links/?link=1

Ο Θερμαϊκός κόλπος από τη Αλεξάνδρα Αχτσή

Θερμαϊκός κόλπος

Ο Θερμαϊκός Κόλπος είναι ο μεγαλύτερος κόλπος του Αιγαίου πελάγους. Βρέχει τη Θεσσαλονίκη στο βορειότερο σημείο του, την Πιερία στα δυτικά και τη Χαλκιδική στα ανατολικά. Το πλάτος του κυμαίνεται από 5 χιλιόμετρα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης μέχρι 50 στο νοτιότερο τμήμα του. Στον Θερμαϊκό εκβάλλουν οι ποταμοί Αξιός, Αλιάκμονας, Λουδίας και Γαλλικός, καθώς και αρκετοί μικρότεροι. Στις δυτικές του ακτές δεσπόζουν τα Πιέρια όρη και ο Όλυμπος. Οι ακτές του συγκεντρώνουν μερικές από τις ομορφότερες παραλίες της Ελλάδας, τις οποίες επισκέπτεται μεγάλος αριθμός τουριστών.
Πήρε το όνομά του από την Αρχαία Θέρμη, πόλη που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Θεσσαλονίκης. Από τους Ρωμαίους ονομαζόταν Thermaicus ή Thermaeus sinus (Θερμαϊκός κόλπος) ή Macedonicus sinus (Μακεδονικός κόλπος).

http://el.wikipedia.org

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι  φερτές ύλες από τον Αξιό και τον Αλιάκμονα σιγά σιγά θα σχηματίσουν... λιμνοθάλασσα . Το Δέλτα του ποταμού Αξιού επεκτείνεται προς τον Νότο με κατεύθυνση την Κατερίνη, στενεύοντας έτσι τον Θερμαϊκό Κόλπο. Σε λίγα χρόνια, λόγω των διαρκών προσχώσεων φερτών υλικών, αναμένεται να σχηματιστεί λιμνοθάλασσα μεταξύ των εκβολών Αξιού και Αλιάκμονα.
Μελετώντας την εξέλιξη των εκβολών δύο μεγάλων ποταμών δυτικά της Θεσσαλονίκης  στο άμεσο μέλλον ενδέχεται... να περπατάμε ανοιχτά της Αγαθούπολης ή του Μακρύγιαλου Πιερίας. Ο Θερμαϊκός Κόλπος "στενεύει" προς τη βορειοδυτική όχθη του. Ο ποταμός Αξιός κατεβάζει σημαντικές ποσότητες φερτών υλικών στις εκβολές του, όπου σχηματίζονται προσχώσεις που δεν μπορούν να διαλυθούν από τα ανύπαρκτα κύματα στο αβαθές και κλειστό θαλάσσιο περιβάλλον του Κόλπου της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, ένα θαλάσσιο ρεύμα που ανεβαίνει από το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής προς τη Θεσσαλονίκη, φθάνει ανοιχτά του Μεγάλου Εμβόλου στο Αγγελοχώρι και κατεβαίνει προς την Κατερίνη, παρασύρει φερτά υλικά στα δυτικά του Θερμαϊκού.
Ανοιχτά της Κατερίνης, όπου μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες ήταν θάλασσα, σήμερα έχουν σχηματιστεί έλη και αβαθή επικίνδυνα για τη ναυσιπλοΐα. Εκατοντάδες μέτρα από την ακτή, το βάθος της θάλασσας φθάνει τα δύο ή τρία μέτρα, σε πολλές περιπτώσεις ελάχιστα εκατοστά, ενώ τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν ξέρες και μικρά «νησάκια», όπου γεννήθηκαν νέα οικοσυστήματα.
Είναι πολύ πιθανό, λένε οι επιστήμονες, τα επόμενα χρόνια να σχηματιστεί μία λιμνοθάλασσα μεταξύ των εκβολών του Αξιού και του Αλιάκμονα, αφήνοντας όμως ανέπαφο το στόμιο εισόδου προς το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το λιμάνι σώθηκε οριστικά τη δεκαετία του ΄30, χάρη στην εκτροπή δυτικότερα των εκβολών του ποταμού Αξιού. Έως τότε, Αξιός και Γαλλικός σχημάτιζαν κοινό Δέλτα στο Καλοχώρι και χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση το λιμάνι της Θεσσαλονίκης θα είχε αχρηστευτεί.
Η ραγδαία «προέλαση» του Δέλτα του Αξιού στον Θερμαϊκό Κόλπο, όμως, δημιουργεί κινδύνους για τη ναυσιπλοΐα από και προς το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Οι ναυτικοί χάρτες του Πολεμικού Ναυτικού που χρησιμοποιούν τα εμπορικά πλοία ανανεώνονται τακτικά, αφού τα αβαθή μεταβάλλονται με ταχύτατο ρυθμό. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι προσαράξεις μεγάλων πλοίων που μπαίνουν ανοιχτά και με ταχύτητα στο λιμάνι, χωρίς να γνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της λεκάνης του Κόλπου ή αγνοώντας τους ραδιοφάρους περιμετρικά της.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, ΑΠΘ

Η κρίση του νερού

Το παγκόσμιο πρόβλημα χρήσης του νερού

Τι συμβαίνει με το νερ'ο που χρησιμοποιούμε;

Ένα ενδιαφέρον animation

Αποτύπωμα νερού

Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα έχει υπολογιστή κατανάλωσης νερού
Κάντε μία μετάφραση και παρουσιάστε το σε μορφή google docs για να το ενσωματώσουμε στο ιστολόγιο

http://www.waterfootprint.org/?page=cal/WaterFootprintCalculator

Δικτυακά Κουιζ από το National Geografic

Ανεξέλεγκτη η Ρύπανση στο Θερμαϊκό

Ανεξέλεγκτη η Ρύπανση στο Θερμαϊκό

24.03.08

0diggsdigg ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Σε πέντε μεγάλες πηγές ρύπανσης που εξακολουθούν να «σκοτώνουν» με βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, αστικά και βιομηχανικά βοθρολύματα τη ζωή του Θερμαϊκού Κόλπου και καθιστούν απαγορευτικές, σε μεγάλο μέρος των ακτών του, δραστηριότητες που σχετίζονται με την κολύμβηση, την αναψυχή και τα θαλάσσια σπορ, κατέληξαν οι τελευταίες μετρήσεις που έγιναν στο πλαίσιο μεγάλης μελέτης που ξεκίνησε η Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης Θερμαϊκού Κόλπου του υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης. Είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται συνολική και ολοκληρωμένη μελέτη για τον Θερμαϊκό Κόλπο (με μετρήσεις από 50 σταθμούς στα ιζήματα και στη στήλη του νερού) συμπεράσματα της οποίας παρουσιάστηκαν χθες το βράδυ σε εκδήλωση της Διεύθυνσης, κατά τη διάρκεια της οποίας ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ κ. Κ. Φυτιάνος κατονόμασε όλες τις πηγές ρύπανσης, προτείνοντας τρόπους για τη βελτίωση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος . Τριάντα χρόνια μελέτες Τριάντα χρόνια μετά τις πρώτες μελέτες βελτίωσης και απορρύπανσης και δέκα χρόνια μετά τις πολιτικές δεσμεύσεις ότι «ο Θερμαϊκός καθαρίζει και σύντομα κολυμπάμε στην παραλία της Θεσσαλονίκης»,σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Φυτιάνος, «οι τρεις από τις εστίες μόλυνσης των νερών του εντοπίζονται στα σημεία εκβολών ποταμών και καναλιών. Οι άλλες αφορούν την περιοχή δυτικά των λιμενικών εγκαταστάσεων της Θεσσαλονίκης (Καλοχώρι, παλιά βυρσοδεψεία, βιολογικός κ.λπ.) και την περιοχή πριν από το αεροδρόμιο, στις εκβολές χειμάρρου μετά τη βιομηχανία Βιαμύλ». Οι μετρήσεις ξεκίνησαν το περασμένο καλοκαίρι και θα συνεχιστούν μέχρι τον Ιούλιο. Από τις εργαστηριακές αναλύσεις στα ιζήματα διαπιστωθηκε ότι: Στα βαθιά λεπτόκοκκα ιζήματα στο κέντρο του Θερμαϊκού μετριούνται υψηλότερες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και ειδικά μολύβδου, χρωμίου, χαλκού και καδμίου από ό,τι στις εκβολές και στις ακτές. Στις ανατολικές ακτές διαπιστώθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις φωσφόρου και αμμωνίας στις εκβολές των ποταμών, στο Καλοχώρι και στη Θέρμη. Εχει υπολογιστεί ότι περίπου το 1/3 της ρύπανσης που καταλήγει στο ευαίσθητο οικοσύστημα του Κόλπου προέρχεται από αγροτικές δραστηριότητες. Τα παρασιτοκτόνα παρουσιάζουν χαμηλές συγκεντρώσεις στα ιζήματα, αλλά σχετικά αυξημένες στις εκβολές του Αξιού. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις εμφανίζει το DDE (φυσικός μεταβολίτης του DDT) ενώ ανιχνεύονται και φυτοφάρμακα που είναι απαγορευμένα εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα και «η παρουσία τους δηλώνει μάλλον διασυνοριακή ρύπανση». Τα εξαιρετικώς επιβλαβή πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs- στην ίδια οικογένεια ανήκει το κλοφέν) και τα πολυαρωματικά (PAH’s) εμφανίζουν πολύ υψηλή συγκέντρωση (10-50 φορές πάνω από άλλες περιοχές) στα ιζήματα του λιμανιού και μετρήθηκαν μέχρι και το ύψος της Αριστοτέλους. Η θαλάσσια περιοχή του λιμανιού είναι η περισσότερο επιβαρυμένη, «καθώς όλοι οι σταθμοί μπορούν να χαρακτηριστούν αζωικοί». Ειδικά για τα πετρελαιοειδή, στα ιζήματα του λιμανιού, προσδιορίστηκαν αρωματικοί υδρογονάνθρακες σε συγκεντρώσεις δεκαπλάσιες έως εκατονταπλάσιες των μέσων φυσικών συγκεντρώσεων. Μερίδιο στο φαινόμενο του ευτροφισμού που εμφανίζει συχνά ο Θερμαϊκός έχουν και οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (Βιολογικός Καλοχωρίου, βιολογικός Θέρμης, Αινεία, κονσερβοποιείων της τάφρου 66, ΒΙΠΕ Θεσσαλονίκης) που συνεισφέρουν σε φωσφορικά ιόντα. Στις προτάσεις που κατατέθηκαν στην εκδήλωση έγινε ιδιαίτερη αναφορά στην υπολειτουργία των βιολογικών και στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τον περιορισμό του φαινομένου. Οι ειδικοί του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ συνιστούν μελέτη και παρακολούθηση της οργανικής ρύπανσης του νερού, των ιζημάτων και των θαλάσσιων οργανισμών, διαρκή παρακολούθηση των τριών ποταμών (Λουδία, Αλιάκμονα, Αξιού) που εκβάλλουν στον Κόλπο, καταγραφή και παρακολούθηση των χειμάρρων και τάφρων που βρίσκονται διάσπαρτοι στον νομό Θεσσαλονίκης όπου απορρίπτονται απόβλητα από παρακείμενες βιοτεχνικές και βιομηχανικές μονάδες, αλλά και φυτοφάρμακα από τις γύρω αγροτικές περιοχές. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100006_21/03/2008_263535 (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,21/03/2008) σχετικη αρθρογραφία: http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15317&m=A48&aa=2 Το ΒΗΜΑ, 23/03/2008 Αποκαλυπτική έρευνα επιστημόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.Ο Θερμαϊκός γεννά τέρατα

Νερά με καρκινογόνα νιτρικά στη Μακεδονία

Νερά με καρκινογόνα νιτρικά στη Μακεδονία

15.06.08

0diggsdigg Πηγή: Το Βήμα * Χωματερές, σφαγεία, κτηνοτροφικές μονάδες, ελαιοτριβεία, βιομηχανίες και μεταλλεία ρυπαίνουν τα πλούσια υδάτινα αποθέματα της Βόρειας Ελλάδας Ερευνα του ΙΓΜΕ αποκαλύπτει ότι η ρύπανση επιβαρύνει ως και το 10% των υδροφόρων συστημάτων ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ Νιτρικά και υπολείμματα φυτοφαρμάκων εξαιτίας της εντατικής γεωργίας, βαρέα μέταλλα και επικίνδυνα απόβλητα από τις βιομηχανικές δραστηριότητες και προβλήματα από την υπεράντληση έχουν καταγράψει μεταξύ άλλων οι ερευνητές του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) στα υπόγεια ύδατα της Κεντρικής Μακεδονίας. Υπολογίζεται ότι η ρύπανση επιβαρύνει ως και το 10% των υδροφόρων συστημάτων της περιοχής. Επιπλέον, την τελευταία εικοσαετία η παροχή του Αξιού και του Στρυμόνα παρουσίασε δραματική μείωση, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, λόγω και της υπερεκμετάλλευσης των υδάτων τους από τις γειτονικές χώρες. Οι ανεξέλεγκτες βιομηχανικές και γεωργικές δραστηριότητες «εμπλουτίζουν» υπόγεια ύδατα της Κεντρικής Μακεδονίας με επιβλαβείς, συχνά επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, ουσίες. Χωματερές, σφαγεία και κτηνοτροφικές μονάδες, ελαιοτριβεία, βιομηχανίες και μεταλλεία ρυπαίνουν τα πλούσια υδάτινα αποθέματα της Βόρειας Ελλάδας. Σύμφωνα με τον υδρογεωλόγο του ΙΓΜΕ κ. Ν. Βεράνη, οι υδρογεωλογικές λεκάνες της Κεντρικής Μακεδονίας συνιστούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων υδατικά συστήματα με πλούσιο υπόγειο υδατικό δυναμικό. Αυτές οι ποσότητες υδάτων μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της κατανάλωσης και έχουν τεράστιο οικονομικό ενδιαφέρον για την εθνική οικονομία. «Απαιτούνται όμως έργα υποδομής για τη βελτίωση της διαχείρισης των υπόγειων νερών» σημειώνει. Οπως προκύπτει ωστόσο από χάρτες του ΙΓΜΕ, οι οποίοι παρουσιάστηκαν προ ημερών σε ημερίδα του Ecocity με τίτλο «Ρύπανση των υδάτινων πόρων», σε πολλές περιοχές η ποιότητα των υδάτων υποβαθμίζεται, καθώς εντοπίζονται νιτρικά (ΝΟ3) σε αυξημένες συγκεντρώσεις, με περιεκτικότητα ως και 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Σε ορισμένα σημεία μάλιστα τα νιτρικά υπερβαίνουν την ανώτατη επιτρεπτή τιμή για το πόσιμο νερό και φθάνουν σε συγκεντρώσεις τα 70-170 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. «Γενικά παρατηρείται διαχρονική αύξηση των νιτρικών στα υπόγεια νερά» σημειώνει ο κ. Βεράνης. Τα νιτρικά περιέχονται στα αζωτούχα λιπάσματα, διαλύονται εύκολα στο νερό και όταν ξεπερνούν τα 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο στα πόσιμα ύδατα καθίστανται εξαιρετικά επικίνδυνα, καθώς παρεμποδίζουν τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα, ειδικά σε μικρά παιδιά (μεθαιμοσφαιριναιμία ή κυάνωση των βρεφών). Ενοχοποιούνται και για καρκινογόνο δράση. Η επεξεργασία του νερού για την απομάκρυνση των νιτρικών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και πολύπλοκη. Εκτός από τη νιτρορρύπανση, η υπεράντληση των υδάτων σε περιοχές που υφίστανται εδώ και δεκαετίες έντονη γεωργική εκμετάλλευση έχει υποβαθμίσει την ποιότητα των νερών και έχει διαταράξει την ισορροπία γλυκού - αλμυρού νερού εξαιτίας της διείσδυσης του θαλάσσιου μετώπου. Την ενεργή υφαλμύρωση καταδεικνύουν τα ιόντα χλωρίου που εντοπίστηκαν σε παράκτιες περιοχές (Κασσάνδρα, Δυτ. Χαλκιδική, Αν. Θεσσαλονίκη, στο δέλτα του ποταμού Αξιού, Κορινός Πιερίας). Μικρότερης σημασίας αύξηση των χλωροϊόντων στα υπόγεια νερά παρατηρείται και σε περιοχές που επηρεάζονται από τη διείσδυση γεωθερμικών νερών. Η αύξηση αυτή όμως αποτελεί και ένδειξη σοβαρής βιομηχανικής ρύπανσης των υδάτινων αποδεκτών, όπως από τα βαφεία στην υπολεκάνη της λίμνης Κορώνειας. Συνολικά οι ερευνητές του ΙΓΜΕ κατέγραψαν περίπου 30 κατηγορίες εστιών ρύπανσης. Οι σοβαρότερες από όσες καταγράφηκαν αφορούν την απόθεση αστικών ή βιομηχανικών αποβλήτων, την αποθήκευση επικίνδυνων υλικών, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τις βιομηχανικές δραστηριότητες, τις μονάδες παραγωγής ασφάλτου, τις εγκαταλειμμένες γεωτρήσεις κ.ά. Ακόμη, οριοθετήθηκαν περιοχές με σχετικά αυξημένες τιμές σε τοξικά στοιχεία και βαρέα μέταλλα, όπως βόριο, φθόριο, σίδηρος, μαγγάνιο. Εντοπίστηκαν και σημεία με αυξημένες τιμές αρσενικού (μεγαλύτερες από 10 μικρογραμμάρια ανά λίτρο). Η πλέον σημαντική επιβάρυνση διαπιστώθηκε στον Δήμο Ν. Τρίγλιας. Η παρουσία του αρσενικού στα υπόγεια νερά αποδίδεται σε γηγενή αίτια. Πιστεύεται ότι οφείλεται σε επαφή των υπόγειων υδάτων με γεωθερμικά νερά, όπως συμβαίνει στον Νομό Χαλκιδικής (Ν. Τρίγλια-Πετράλωνα, Αγ. Παρασκευή), στον Νομό Σερρών (Θερμά Νιγρίτας, περιοχή λίμνης Κερκίνης, Αγκιστρο) και στον Νομό Πέλλας (περιοχή Λουτράκι). Μπορεί όμως να προέρχεται και από θειούχα μεταλλεύματα, όπως στις περιοχές της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής και στο Σκρα Κιλκίς. Αρσενικό εντοπίζεται επίσης στον Δήμο Χαλάστρας Θεσσαλονίκης, στο Πλατύ Ημαθίας, στον Δήμο Πολυκάστρου Κιλκίς και σε λιγότερο βαθμό σε περιοχές του Νομού Πιερίας. Η ρύπανση στις περιοχές αυτές οφείλεται σε αποσύνθεση των οξειδίων του σιδήρου σε υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες που περιέχουν οργανικά ιζήματα (παλαιοί υγροβιότοποι). Πάντως, ακόμη και αν τα προβλήματα στην ποιότητα των υδάτων οφείλονται σε γηγενή αίτια και όχι στην ανθρωπογενή δραστηριότητα, οι εταιρείες ύδρευσης οφείλουν να παρακολουθούν συστηματικά την ποιότητα των υπόγειων νερών που πιθανώς αντλούνται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών της ευρύτερης περιοχής, δεδομένου ότι η υπέρβαση ορισμένων τιμών καθιστούν τα νερά επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Οπως καταγγέλλουν στελέχη του ΙΓΜΕ, η παρακολούθηση των υδάτων όσον αφορά τα ιχνοστοιχεία είναι ελλιπής. Στο υπόγειο νερό περιοχών της Σιθωνίας, στην οροσειρά Χολομώντα, στην περιοχή Κρούσια-Κερδύλια και στις λεκάνες Στρυμόνα, Αξιού, Λουδία οι ερευνητές του ΙΓΜΕ εντόπισαν σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις σε σίδηρο και μαγγάνιο. Οσον αφορά τον σίδηρο και το μαγγάνιο, παρ' όλο που δεν κατατάσσονται στα τοξικά στοιχεία, έχουν θεσμοθετηθεί ανώτερα επιτρεπτά όρια για το πόσιμο νερό (200 μικρογραμμάρια ανά λίτρο σιδήρου και 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο μαγγανίου) επειδή δημιουργούν αισθητικά προβλήματα ή προσδίδουν μεταλλική γεύση στο νερό, φράζουν τις σωληνώσεις σε ηλεκτρικές συσκευές. Ωστόσο το μαγγάνιο, με δεδομένο ότι δεσμεύει ποσοστά του χλωρίου κατά τη χλωρίωση, ενδεχομένως προκαλεί προβλήματα κατά την απολύμανση του νερού. Δεν γίνονται μετρήσεις Η συστηματική υδρογεωλογική έρευνα του ΙΓΜΕ στην Κεντρική Μακεδονία εστιάζεται στις λεκάνες Αξιού, Στρυμόνα, Γαλλικού, Μυγδονίας, Αλμωπίας, Λουδία, Αλιάκμονα και στις λεκάνες των νομών Πιερίας και Χαλκιδικής. Τους τελευταίους οκτώ μήνες όμως ούτε εκεί ούτε πουθενά αλλού στην ελληνική ύπαιθρο πραγματοποιούνται μετρήσεις από το ΙΓΜΕ, σύμφωνα με τις καταγγελίες του Συνδικάτου Εργαζομένων ΙΓΜΕ, γεγονός που συνδέεται με την καθυστέρηση της έναρξης των ερευνητικών προγραμμάτων και με την εξέλιξη των χρηματοδοτήσεων. Το Συνδικάτο έχει επανειλημμένως θέσει τα προβλήματα στο εποπτεύον υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ), το οποίο δηλώνει αναρμόδιο, αφού από το 2003 η διαχείριση των υδατικών πόρων ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Οσο για το ΥΠΕΧΩΔΕ, αρνείται να συνδράμει στην υλοποίηση του ερευνητικού προγράμματος του ΙΓΜΕ, αφού εντάσσεται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΥΠΑΝ.

Λίμνη Κορώνεια - Ούτε μία Σταγόνα Νερό

Λίμνη Κορώνεια - Ούτε μία Σταγόνα Νερό

12.08.08

0diggsdigg Από την Ελευθεροτυπία (12/8/08) 7 φορείς κι όμως στέρεψε ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Του ΣΑΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ Ερημος είναι πλέον η λίμνη Κορώνεια. Ούτε σταγόνα νερό δεν έχει απομείνει σήμερα στην περιοχή, που παλιά ήταν «η λίμνη Κορώνεια». Κι ενώ η λίμνη δεν υπάρχει πια, διάφορες πλευρές ασχολούνται μόνο με το να εκτοξεύουν η μία στην άλλη τις ευθύνες για την καθυστέρηση των έργων, που στόχο είχαν τη διάσωσή της. Μέχρι στον εισαγγελέα έχει φτάσει το θέμα των καθυστερήσεων των έργων της διάσωσης, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτα για να διασωθεί. Οταν εξαγγέλθηκε το περιβόητο «μάστερ-πλαν για τη διάσωση της λίμνης Κορώνειας», το βάθος της λίμνης ήταν 1,5 μέτρο. Σήμερα, απλά δεν υπάρχει καθόλου νερό! Οπου λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει, λέει η παροιμία, αλλά στην περίπτωση της Κορώνειας το αποτέλεσμα είναι τραγικό. Επτά φορείς είναι υπεύθυνοι για τη λίμνη και έχουν μοιραστεί για να εκτελέσουν έργα για τη διάσωσή της: ΥΠΕΧΩΔΕ, υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, υπουργείο Ανάπτυξης, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Νομαρχία Θεσσαλονίκης, Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Κορώνειας, Δήμος Λαγκαδά. Αλλά η λίμνη Κορώνεια δεν υπάρχει πια. Ξεράθηκε εντελώς. Εκεί που υπήρχαν έστω και λίγα κυβικά νερού, τώρα υπάρχει μια έρημος. Ο άλλοτε πυθμένας της πρώην λίμνης έχει ξεραθεί. Το χώμα έχει σκάσει και έχουν δημιουργηθεί ρωγμές. Προς το κέντρο υπάρχει ακόμα υγρασία. Μόλις πατήσεις, η ξεραμένη επιφάνεια σπάζει και το πόδι βουλιάζει μέσα στην παχύρρευστη λάσπη. Από τότε που ακούγονται οι εξαγγελίες για το περιβόητο μάστερ-πλαν που θα σώσει τη λίμνη, έχουν περάσει δέκα χρόνια. Τα έργα αναμένεται να αρχίσουν τον Σεπτέμβριο. Η προθεσμία για τη χρηματοδότηση λήγει στο τέλος του 2008. Πρέπει όμως να ξεκινήσει κάποιο από τα έργα, ώστε να έχουμε πρόσωπο για να ζητήσουμε από το Ταμείο Συνοχής παράταση της χρηματοδότησης ώς το 2010. «Μπορούμε να κερδίσουμε αυτή την παράταση της χρηματοδότησης», λέει ο υπεύθυνος προγραμματισμού για την Κορώνεια, στη νομαρχία Θεσσαλονίκης, ιχθυολόγος, Απόστολος Γιάντσης. «Τα έργα της νομαρχίας μπορεί να ξεκινήσουν και μέσα στον Σεπτέμβριο», προσθέτει. Ομως το τελευταίο ψάρι εξαφανίστηκε από τα νερά της λίμνης Κορώνειας το 1995. Το καλοκαίρι του 2007 30.000 πτηνά πέθαναν στη λίμνη. Σήμερα δεν φωλιάζει κανένα αποδημητικό πτηνό εκεί. Φωλιάζουν πλέον στη Βόλβη. Εκεί, όμως, δεν φτάνει η τροφή για τόσο μεγάλους αριθμούς πτηνών. Παρ' όλα αυτά υπάρχει ελπίδα, λέει ο ιχθυολόγος του επαρχείου Λαγκαδά, Γιώργος Οικονομίδης. «Μπορούμε να δημιουργήσουμε λίμνες παντού. Ακόμη κι εκεί που δεν υπήρχαν. Αν τα έργα ξεκινήσουν φέτος, το 2009 ίσως να έχουμε και πάλι νερό στη λίμνη», λέει. Στόχος είναι να συγκεντρωθεί τόσο νερό στην Κορώνεια ώστε το βάθος της να φτάνει τα 4 μέτρα. Κλειδί είναι οι δύο χείμαρροι, στο Σχολάρι και στα Λαγκαδίκια, που θα φέρνουν το νερό της βροχής και πάλι στην Κορώνεια, τονίζει. Και πρέπει να ξαναγίνει η λίμνη, ώστε να μειωθούν οι συνέπειες στον ποταμό Ρήχιο και στη λίμνη Βόλβη, που μαζί με την Κορώνεια αποτελούσαν ένα σύνολο υγροτόπων, που υποστήριζαν το ένα το άλλο. Με την εξαφάνιση της Κορώνειας, το οικοσύστημα αυτό έχει διαταραχθεί. Πολλά τα πτηνά που φωλιάζουν πλέον στη Βόλβη, αλλά λίγη η τροφή. «Από τη στιγμή που υπάρχει η λεκάνη απορροής, δεν έχει χαθεί τίποτα. Δεν αρκεί όμως μόνο η τεχνική υποστήριξη. Απαιτείται και οικολογική διαχείριση», επισημαίνει ο Γ. Οικονομίδης. «Η νέα Κορώνεια θα μπορέσει και πάλι να κρατήσει τη ζωή στην περιοχή», καταλήγει. *

Το Νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Το Νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

03.12.08

0diggsdigg Πηγή: MEΣΟΓΕΙΟΣ SOS Όλοι μας γνωρίζουμε την ευεργετική δύναμη του νερού στη φύση: Αποτελεί το 70% της επιφάνειας της γης, παίζει καθοριστικό ρόλο στη δομή και μεταβολή των ζωντανών οργανισμών, συντελεί στη μεταφορά ενέργειας, διαμορφώνει τα γεωλογικά φαινόμενα, συμβάλλει στη γεωργία και τη βιομηχανία, προσδιορίζει ανάγκες, συνήθειες και ανέσεις στην καθημερινή μας ζωή. Επίσης, όλοι μας έχουμε γνώση των προβληματικών όψεων της διαχείρισης του νερού: Σταδιακή μείωση των αποθεμάτων, πτώση υδροφορέων, δυσκολία πρόσβασης στο πόσιμο νερό για πολλές χώρες, σπατάλη και κακοδιαχείριση στις χρήσεις για ύδρευση και άρδευση, ρύπανση, ευτροφισμός. Τόσο η μια πλευρά, η ευεργετική, όσο και η δεύτερη, η προβληματική, είναι γνωστές σε όλους μας και βέβαια στους εκπαιδευτικούς που υλοποιούν προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Το ερώτημα, όμως, που πολύ συχνά τίθεται, είναι σε ποια απ' τις διαστάσεις θα επικεντρωθούμε; Θα εστιάσουμε στις ιδιότητες, χρήσεις και λειτουργίες του νερού ως φυσικού πόρου, δηλαδή θα ενθαρρύνουμε μια Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με νατουραλιστικά χαρακτηριστικά; Ή θα στραφούμε στα προβλήματα επάρκειας και καταλληλότητας του νερού, στα διλήμματα και τους προβληματισμούς που εμπλέκονται στη σύγχρονη οικολογική κρίση; Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση τείνει να διαφοροποιείται από τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές διαδικασίες, γιατί ακριβώς στοχεύει να μην 'προσπεράσει' τα προβλήματα που μας αγγίζουν και μας αφορούν. Και μάλιστα αναδεικνύει σε βασική προτεραιότητα, την επίλυση τους: συσπειρώνεται γύρω από ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα και προσπαθεί να διερευνήσει τις βαθύτερες αιτίες που το διαμορφώνουν. Η ενασχόληση με τα προβλήματα, ενδεχομένως να κάνει κάποιους εκπαιδευτικούς να αναρωτηθούν: Έχουμε το δικαίωμα να φορτώσουμε στα παιδιά μας τα δυσβάσταχτα βάρη της ανθρωπότητας; Πρέπει να τους μεταφέρουμε το βάρος της ενοχής για προβλήματα που άλλοι προκάλεσαν και άλλοι ευθύνονται γιrsquo αυτά; Από την άλλη, όμως, έχουμε το δικαίωμα να τα απαλλάξουμε από κάθε είδος προσωπικής ευθύνης; Και σε ένα επόμενο βήμα, να τα καθησυχάσουμε λέγοντας ότι 'οι ειδικοί ξέρουν και θα βρουν τη λύση!'; Με λίγα λόγια είναι αρκετή η παράθεση του προβλήματος και των ενδεδειγμένων λύσεων σε μια λογική του τύπου: 'να το πρόβλημα να και η λύση του!'; Ένα πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης μπορεί, όμως, να φέρει τον πολιτικό τρόπο σκέψης μέσα στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία, να εμπλέξει τα ίδια τα παιδιά σε μια διαδικασία διερεύνησης και στοχασμού γύρω από τα ίδια τα προβλήματα, τις αιτίες, τις εναλλακτικές απόψεις, τα αντικρουόμενα επιχειρήματα ή διλήμματα που συνδέονται με τις λύσεις τους. Πολύμορφες προσεγγίσεις Ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιούμε ότι το περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι και οικονομικό και πολιτικό και κοινωνικό και είναι απαραίτητος ο συνυπολογισμός αυτών των όψεων, αν θέλουμε να το κατανοήσουμε σε βάθος. Αντιθέτως, όλοι γνωρίζουμε ότι η αποσπασματική θεώρηση του περιβάλλοντος ανεξάρτητα από τους παράγοντες - κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικούς - που το διαμορφώνουν, εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις και μονοδιάστατους τρόπους σκέψης. Και σίγουρα δε μπορεί παρά να είναι γοητευτική - όσο και απαιτητική- κάθε προσπάθεια να σχεδιάσουμε διδακτικές προσεγγίσεις που να δίνουν στους μαθητές τη δυνατότητα να συνειδητοποιούν το πολύμορφο πλέγμα παραγόντων και σχέσεων που διαμορφώνονται γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα, με ποιο τρόπο επιδρούν, καθορίζουν, επηρεάζουν, αλλά και επηρεάζονται, εξαρτώνται ή συνδέονται μεταξύ τους όλοι οι επιμέρους παράγοντες. Ας πάρουμε για παράδειγμα το πρόβλημα ρύπανσης ενός υγρότοπου, ενός ποταμού ή μιας λίμνης από απόβλητα τουριστικών μονάδων ή γεωργικά λιπάσματα. Σκόπιμο είναι να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να αναζητήσουν πέρα από τα εμφανή περιβαλλοντικά προβλήματα (ρύπανση νερού κι εδάφους, καταστροφή βιότοπων και οικοσυστημάτων κ.ά.), τους οικονομικούς λόγους για τους οποίους παρεμβαίνουμε, τα κίνητρα που καθοδηγούν τις παρεμβάσεις, τους τρόπους με τους οποίους η δομή της σύγχρονης κοινωνίας και τα σύγχρονα πρότυπα προβάλλουν συγκεκριμένες επιλογές. Επίσης, να κατανοήσουν τα διαφορετικά οικονομικά συμφέροντα ή κοινωνικά δικαιώματα των διαφορετικών ομάδων του πληθυσμού και να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν σημαντικοί για την επιβίωση κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι (εξασφάλιση εργασίας για ντόπιους κατοίκους, οικονομική ανάπτυξη ή ανόρθωση της τοπικής κοινωνίας), αλλά και δικαιώματα άλλων ομάδων του πληθυσμού τα οποία παρακάμπτονται ή παρακωλύονται (περιορισμός παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων, π.χ. τοπική αλιεία) Σε μια τέτοιου είδους διδακτική προσέγγιση, ιδιαίτερη μαθησιακή αξία κατέχει το παιχνίδι ρόλων. Οι μαθητές σε διαφορετικούς ρόλους μπορούν να εκπροσωπούν τις διάφορες μερίδες του πληθυσμού, και να αποδίδουν μέσα από δημιουργικούς τρόπους έκφρασης τα διαφορετικά οικονομικά κίνητρα ή τις διαφορετικές ανάγκες των πολιτών, τα οποία είναι μεταξύ τους αντικρουόμενα, αλληλένδετα ή συνεξαρτώμενα. Σε ένα επόμενο στάδιο, να διερευνήσουν λύσεις εναλλακτικές στα προβλήματα, λύσεις που να διαπνέονται από τη βιωσιμότητα, ως επιλογή που διατηρεί σε ισορροπία τα οικοσυστήματα, χωρίς να παραβιάζει βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Και βέβαια, μια τέτοια προσέγγιση αποδίδει, όταν αξιοποιείται το τοπικό περιβάλλον με τα αναρίθμητα παραδείγματα της άμεσης, ζωντανής πραγματικότητας. Πράγματι, οι μαθητές ενεργοποιούνται περισσότερο, όταν ένα περιβαλλοντικό θέμα αφορά τους ίδιους, τον τρόπο ζωής τους. Σταδιακά συνειδητοποιούν ότι κάποια προβλήματα που θεωρούν τοπικά, ξεπερνούν τα όρια μιας περιοχής, έχουν διατοπικό ή παγκόσμιο χαρακτήρα. Κι έτσι αντιλαμβάνονται την παγκοσμιότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων ότι τα προβλήματα που παρουσιάζονται ή συνδέονται με μέρη πολύ μακρινά και αγγίζουν διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, τον αφορούν εξίσου. Ο ρόλος της επιστήμης και της τεχνολογίας Σε όλη αυτή τη διαδικασία διατύπωσης κρίσεων και προβληματισμών, μια άποψη που συχνά κυριαρχεί είναι ότι η τεχνολογία και η επιστήμη θα είναι πάντα σε θέση να ανταποκρίνονται στα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα. Μπορούν όμως να θεωρηθούν ως πανάκεια; Μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία προβλήματα, των οποίων οι ρίζες είναι και οικονομικές, κοινωνικές, κ.λπ.; Είναι μάλλον πιο σκόπιμο να συνειδητοποιούν οι νέοι τις πραγματικές δυνατότητες που προσφέρουν οι τεχνολογικές λύσεις στην υπηρεσία του περιβάλλοντος και ότι δε μπορούμε να εφησυχάζουμε με μάλλον ελπιδοφόρες υποσχέσεις τους. Για παράδειγμα, στη διαπραγμάτευση του περιβαλλοντικού προβλήματος της λειψυδρίας είναι σημαντικό να κατανοηθούν οι ανάγκες που ικανοποιεί ένα μεγάλο τεχνικό έργο, όπως είναι η κατασκευή ενός φράγματος (εξασφάλιση νερού με σκοπό την ύδρευση, άρδευση, αντιμετώπιση εποχιακών πλημμύρων). Ωστόσο, χρειάζεται να αντιληφθούν ότι η κατασκευή ενός φράγματος που απαντά αποτελεσματικά στο πρόβλημα της ανεύρεσης υδάτινων πόρων, δεν παρεμβαίνει άμεσα και ουσιαστικά στη ρίζα του προβλήματος, παρά μόνο πρόσκαιρα ή εποχιακά. Όσο δε συνειδητοποιούμε το μέγεθος και την έκταση των αναγκών που θέτουμε στη ζήτηση νερού, το πρόβλημα ανεύρεσης τόπων για άντληση νερού θα παραμένει: τα μεγάλα τεχνικά έργα, υψηλών επενδύσεων, δε θα καταφέρουν να μας αποτρέψουν από το να κουβαλάμε νερό από όλο και μακρύτερα μέρη (π.χ. η υδροδότηση της Αθήνας διαδοχικά από το Μαραθώνα, την Υλίκη, το Μόρνο, τον Εύηνο). Το πρόβλημα θα λύνεται πρόσκαιρα, ενώ οι επιπτώσεις στα φυσικά και ανθρωπογενή οικοσυστήματα θα είναι μόνιμες. Σταδιακά, οι μαθητές ενθαρρύνονται σε μια διαδικασία διερεύνησης στάσεων και αξιών: όπως πόσο αναγκαίο είναι ένα φράγμα που προτίθεται να ικανοποιήσει πολυτελείς τουριστικές δραστηριότητες ή προορίζεται για άρδευση σε περιοχές που δε γίνεται κατάλληλη εφαρμογή και δεν εφαρμόζεται κανένα πρόγραμμα εξοικονόμησης νερού; Στόχοι και διαστάσεις Στόχος μιας τέτοιου τύπου εκπαιδευτικής πρότασης δεν είναι η ενοχοποίηση του σύγχρονου κοινωνικοοικονομικού συστήματος και η θυματοποίηση των πολιτών, αλλά η προσπάθεια να αποκαλυφθεί το ευρύτερο πλαίσιο παραγόντων εντός του οποίου τοποθετούνται ή διαμορφώνονται οι επιλογές του σύγχρονου ανθρώπου. Στόχος είναι να αναζητηθεί η προσωπική ευθύνη του καθενός και τα προσωπικά όρια παρέμβασης στα περιβαλλοντικά προβλήματα. Οι νέοι εκφράζουν συνήθως έναν σκεπτικισμό και μια επιφυλακτικότητα: πόσο αποτελεσματική ή χρήσιμη είναι η δική τους δράση και κατά πόσο είναι σε θέση με τη μικρή τους συμμετοχή να επηρεάσουν τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα; Και αυτό είναι δικαιολογημένο στο βαθμό που τα περιβαλλοντικά προβλήματα προβάλλονται τόσο πολύ απειλητικά και η εμπλοκή των μαθητών τόσο αναγκαία. Από την άλλη πλευρά, η κατανόηση της σχέσης που συνδέει τους ανθρώπους με το περιβάλλον τους, ιδιαίτερα το τοπικό, καθώς και η συνειδητοποίηση της δικής τους προσωπικής ευθύνης αποτελούν το αφετηριακό σημείο για την κινητοποίηση μέσα από δράσεις. ¶τομα που αισθάνονται κάποια προσωπική ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον είναι περισσότερο πιθανό να εμπλακούν σε συμπεριφορές και δράσεις περιβαλλοντικά υπεύθυνες. Με την έννοια αυτή η προστασία του περιβάλλοντος δε θα επέλθει μόνο με την κινητοποίηση μιας ομάδας 'ειδικών' του περιβάλλοντος. Τα προβλήματα του περιβάλλοντος ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων κοινωνικών, πολιτισμικών και οικονομικών επιλογών διαχέονται στο σύνολο της κοινωνίας, γίνονται υπόθεση ζωτική του πολίτη. Μια τέτοιου είδους κριτική και αναστοχαστική διαδικασία διερεύνησης στάσεων και διασαφήνισης αξιών αποτελεί, ίσως και τη σύγχρονη πρόκληση που προβάλλει σήμερα τόσο το σχολείο όσο και το περιβάλλον. Γιατί, ίσως μόνο μέσα από ένα σχολείο, ανοιχτό στη συμμετοχή και τη συνεργασία και ταυτόχρονα ανοιχτό στον κοινωνικό διάλογο, που δε διστάζει να κρίνει και να αμφισβητεί μπορούμε να προετοιμάσουμε δυναμικές, γόνιμες και δημιουργικές διεξόδους από τα περιβαλλοντικά προβλήματα του σύγχρονου πολιτισμού. Στην καλλιέργεια αυτής της ανατροφοδοτικής σχέσης με το περιβάλλον, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις μπορούν να συμβάλλουν τόσο κριτικά όσο και δημιουργικά μέσω των δράσεων και των παρεμβάσεών τους στην εκπαίδευση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ * Γεωργόπουλος, Α., και Τσαλίκη, Ε., (1993): Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αρχές - Φιλοσοφία, Μεθοδολογία, Παιχνίδια και Ασκήσεις, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. * Παπαδημητρίου, Β. (1998) Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και σχολείο. Μια διαχρονική θεώρηση. Εκδόσεις τυπωθήτω. * Φλογαΐτη, Ευ., (1998). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Χριστίνα Κάτσενου Εκπαιδευτικός, Μέλος του Δ.Σ. του Δικτύου Μεσόγειος SOS

S.O.S. για τρία ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας

S.O.S. για τρία ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας

01.02.09

0diggsdigg Μελέτες φοιτητών του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος του AΠΘ «Oικολογική ποιότητα και διαχείριση σε επίπεδο λεκάνης απορροής» για τους ποταμούς Αξιό, Αλιάκμονα και Νέστο Πηγή: εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ Του Δημήτρη Διαμαντίδη «Kαμπανάκι» χτυπούν οι επιστήμονες για την κατάσταση των υδάτων στα ποτάμια Aξιό, Aλιάκμονα και Nέστο, σύμφωνα με μελέτες φοιτητών του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος του AΠΘ «Oικολογική ποιότητα και διαχείριση σε επίπεδο λεκάνης απορροής», που παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε σχετική ημερίδα στη Θεσσαλονίκη. H κατάσταση των ποταμών αυτών χαρακτηρίζεται μέτρια έως κακή, ενώ οι μελέτες βασίστηκαν στην εξέταση των φυσικοχημικών, των υδρομορφολογικών και των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων των υδάτων. H υπερδραστηριότητα στο γεωργικό τομέα, όπως η υπεράντληση των υδάτων και η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά και η μη ολοκληρωμένη επεξεργασία των βιομηχανικών λυμάτων είναι μερικοί από τους παράγοντες που ευθύνονται για την κατάσταση αυτή. S.O.S. για τρία ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας Σε ό,τι αφορά τον ποταμό Nέστο, διαπιστώθηκε ότι η ποιότητα των υδάτων είναι καλή ή υψηλή στους παραπόταμους, ενώ στον κύριο ρου του ποταμού χαρακτηρίζεται ελλιπής ή μέτρια. Το ισοζύγιο Tο υδατικό ισοζύγιο του ποταμού είναι πλεονασματικό, δηλαδή οι εισροές νερού υπερβαίνουν τις εκροές, ωστόσο το 56% των οικισμών στην ορεινή λεκάνη του ποταμού, αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, γεγονός που παραπέμπει σε ανεπαρκή διαχείριση. Tον ποταμό επιβαρύνουν η κτηνοτροφική δραστηριότητα, τα φράγματα που λειτουργούν, η διάθεση λυμάτων από χωματερές, ενώ όπως επισημαίνεται δεν λειτουργεί η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων στη Xρυσούπολη. Mόνο σε δύο σταθμούς δειγματοληψίας από τους συνολικά 13 στον ποταμό Aλιάκμονα εντοπίστηκε νερό καλής ποιότητας, ενώ στους υπόλοιπους είναι από μέτρια έως κακή. Iδιαίτερα επιβαρημένος εμφανίζεται ο ποταμός στη θέση Γκιόλι, όπου καταλήγουν τα λύματα της Kαστοριάς και στην Tάφρο 66 στη Nικομήδεια, όπου λειτουργούν εποχιακά οι κονσερβοποιίες φρούτων και παρατηρείται η υψηλότερη τιμή στα ολικά αιωρούμενα στερεά. Aρνητικά στην ισορροπία του ποταμού επιδρούν ακόμη, οι εξορυκτικές δραστηριότητες της ΔEH και οι αμμοληψίες στον κάτω ρου, λόγω της κατασκευής της Eγνατίας Oδού. Προβλήματα και στον Aξιό Mέτρια ή ελλιπής είναι η ποιότητα νερού στους περισσότερους σταθμούς δειγματοληψίας και στον Aξιό. H ροή του ποταμού εμφανίζεται μειωμένη και τα υπόγεια νερά είναι ποιοτικά υποβαθμισμένα. Tην κατάσταση επιβαρύνουν αγροτικές, βιομηχανικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες, και η απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η διασυνοριακή ρύπανση, όπως καταγράφεται στα δείγματα των πιο κοντινών στα σύνορα σταθμών για τον Aξιό και το Nέστο. Στο σταθμό της Eιδομένης η ποιότητα του νερού είναι μέτρια, δηλαδή το νερό εισέρχεται ρυπασμένο στη χώρα, ενώ στην πιο άσχημη κατάσταση βρίσκεται ο παραπόταμος Aγιάκ κοντά στη Δοϊράνη λόγω έντονης αγροτικής δραστηριότητας. Tα ίδια σκουπίδια από παρόχθιες χωματερές της Bουλγαρίας κατεβαίνουν στο Nέστο με κάθε βροχή, αλλά το πιο μολυσμένο τμήμα είναι το Δέλτα του ποταμού, όπου συγκεντρώνονται όλες σχεδόν οι πιέσεις από αγροτικές και βιομηχανικές δραστηριότητες, ενώ η κοίτη έχει εγκιβωτιστεί σε ένα κανάλι, με αποτέλεσμα να διακοπεί η φυσική ροή του ποταμού. Αξιός Η  ροή του ποταμού εμφανίζεται μειωμένη και τα υπόγεια νερά είναι ποιοτικά υποβαθμισμένα. Tην κατάσταση επιβαρύνουν αγροτικές, βιομηχανικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες, και η απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων. Αλιάκμονας Αρνητικά στην ισορροπία του ποταμού επιδρούν ακόμη, οι εξορυκτικές δραστηριότητες της ΔEH και οι αμμοληψίες στον κάτω ρου, λόγω της κατασκευής της Eγνατίας Oδού. Νέστος Τον ποταμό επιβαρύνουν η κτηνοτροφική δραστηριότητα, τα φράγματα που λειτουργούν, η διάθεση λυμάτων από χωματερές, ενώ όπως επισημαίνεται δεν λειτουργεί η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων στη Xρυσούπολη.

Την υποβάθμιση του Δέλτα του Αξιού μελετά η Κομισιόν

Την υποβάθμιση του Δέλτα του Αξιού μελετά η Κομισιόν

27.09.09

0diggsdigg Πηγή: εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Αυτό προκύπτει από απάντηση του επιτρόπου Περιβάλλοντος, Σ. Δήμα, σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Κρίτωνα Αρσένη. Απειλεί να κινήσει «διαδικασία επί παραβάσει». «Η Επιτροπή θα επικοινωνήσει με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να ζητήσει πληροφορίες για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων της οδηγίας περί οικοτόπων σε ό,τι αφορά μέτρα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν δυσμενώς τον τόπο Natura 2000 «Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα - Ευρύτερη περιοχή - Αξιούπολη. Αν από την απάντηση προκύψει παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει, εφόσον χρειαστεί» επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Δήμας. Με αφορμή την απάντηση της Επιτροπής ο Κρίτων Αρσένης δήλωσε ότι το Δέλτα του Αξιού ποταμού και η ευρύτερη υγροτοπική περιοχή χαρακτηρίζεται παγκόσμιας ορνιθολογικής αξίας και αποτελεί το μεγαλύτερο δελτιακό οικοσύστημα της Ελλάδας προστατευόμενο από την εθνική, την ευρωπαϊκή και τη διεθνή νομοθεσία. "Παρ΄ όλα αυτά, η περιοχή έχει μετατραπεί σε χώρο ανεξέλεγκτης εναπόθεσης απορριμμάτων και μπάζων. Αντί η κυβέρνηση Καραμανλή και ο αρμόδιος υπουργός κ. Σουφλιάς να εφαρμόσουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία επέτρεψαν με την πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση που εξέδωσαν 17 παρεμβάσεις σε περιοχή απόλυτης προστασίας της φύσης δείχνoντας όχι απλώς αδράνεια αλλά αδιαφορία για το περιβάλλον. Η εξαετία Σουφλιά μας διδάσκει την άμεση αναγκαιότητα δημιουργίας Υπουργείου Περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Όλοι οι Έλληνες και Ευρωπαίοι πολίτες έχουμε δικαίωμα ισότιμης πρόσβασης στα περιβαλλοντικά αγαθά. Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής σε κάθε γωνιά της Ελλάδας με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο πράσινης ανάπτυξης, που προτείνει λύσεις με προοπτική και ένα Υπουργείο Περιβάλλοντος που να εγγυάται την περιβαλλοντική προστασία" τονίζει ο κ. Αρσένης.